در ساحل شرقی خلیج چابهار، دهانه دره تنگی، بین زبانه های انتهایی دو کوه پیل بند و شهباز بند بر روی تپه سنگی مرتفعی قرار دارد که سراسر آن را خرده سنگهای شکسته کوهستان فرا گرفته است. تمامی پیرامون این تپه را گورهای تراشیده در سنگ شکل میدهند که سطح نازکی در روی آنها را خرده سنگ پوشانیده است.

در کنار این تپه، در دهانه ورودی مذکور دروازه روستای تیس امروزی قرار دارد.

ساختمان روی تپه، تقریبا ویران شده، ولی هنوز اتاقهایی از آجر، سنگ و ملات گچ با طاق های ضربی در بخشهای شمالی و جنوبی بنا قابل مشاهده است.

چاهی بر فراز تپه با عمق زیاد دیده میشود که افراد محلی آن را چاه تامین آب قلعه میدانند.

اصطبل و سایر اتاقها براحتی قابل تشخیص اند؛ افراد مطلع محلی می گویند ورودی قلعه، اتاق یا ایوان سرپوشیده ای بوده که در کف آن یک ساعت آفتابی قرار داشته که با نور آفتاب از سوراخ سقف و جابجایی اشعه های خورشید ( حرکت ظاهری خورشید ) ساعت های مختلف طول روز مشخص می گردید ولی چیزی از آن باقی نمانده است.

خصوصيات معمارى:

اين قلعه به ابعاد 54×26 متر ساخته شده است. عرض ساختمان بر پهنه دماغه‏اى كه پانصد متر از آبخوردريا فاصله دارد در قسمت انتهايى دماغه واقع است. در قسمت شمال شرقى درب ورودى اصلى قرار دارد و داراى هشتى وسيعى است . هشتى با سقف بلند و داراى چهار گوشواره خلفى كه در پشت ديوارهاى هشتى واقع شده‏اند، هر كدام از آنها خود يك اطاقى است كه با پى‏هاى قطور ساخته شده‏اند. و داراى ايوانى است كه دو پله يا حدود يك متر از سطح حياط قلعه بلندتر است. در ضلع شمالى شرقى آثار اطاقهايى وجود دارند كه اكنون خراب شده‏اند و هر كدام داراى يك اطاق بزرگتر مشرف به ايوان و ايوان اختصاصى هستند. طرز ساخت بنا (اطاقها و ايوانها) شبيه به كاروانسراى شاه‏عباسى بيستون است كه در زمان شاه سليمان صفوى ساخته شده است.

در سه طرف حياط حجره‏ها و اطاقهايى شبيه حجره‏ها و اطاقهاى ضلع شمالى وجود دارند. در سمت ساحل درياى عمان آثار دو برج بزرگ در طرفين ديده مى‏شود. برج سمت راست كه در جنوب قرار دارد بصورت يك اطاق با يك ايوان و يك شاه‏نشين است كه بر روى هرمى مكعب مستطيل شكل پى‏سازى شده و يك برج يا منار برروى آن قرار گرفته و يك منار به ارتفاع 6/5 متر باقى مانده است.

مصالح بكار رفته در ساخت قلعه، آجر، سنگ و گچ مى‏باشند و آثار تزئينات از آجر و سنگ در اطراف گلدسته‏ها باقى مانده‏اند. اين مناره براى ديده‏بانى بكار مى‏رفته است و چون بر همه خليج دهانه تيس ديد كافى دارد و در ضمن از فاصله زيادى در دريا ديده مى‏شود. سبك ساخت و نوع مصالح بكار رفته مناره و گوشواره سبك سلجوقى مى‏باشد و تعميرات بعدى كه در اطاقها و ايوانها انجام شده بيشتر سبك صفوى و سبك دوران قاجاريه است در وسط و گوشه‏هاى حياط قلعه آثارى از آب انبارها ديده مى‏شود كه از سنگ و ساروج و گچ ساخته شده‏اند. در بيرون ديوار بلند قلعه آثار چاهى وجود دارد كه در سنگ صخره كنده شده است. لبه چاه با استفاده از سنگ و ساروج محكم شده است. در قسمت سقف قلعه چوبهايى بكار رفته است كه احتمالاً از نقاط ديگر به اين محل آورده شده‏اند. تزئينات دور منار و آجر چينى شبيه سبك تزئينات مناره‏هاى دوره سلجوقى مى‏باشند اگرچه از بين رفته‏اند ولى نقش‏هايى به رسم‏الخط عربى و خط كوفى از اثر برجستگيها و گوديها مشخص مى‏شود. اندازه اطاقها معمولاً 3×4 متر يا كمتر است كه در دور يا چهار طرف يك پهنه وسيع واقع شده‏ اند.

ضمنا قدمت این بنا به دوران اسلامی باز می گردد.

استفاده از مطالب تنها با قرار دادن لینک منبع وبسایت علمی ‍Civil & Art مجاز است.